English
Dau weithiwr Dŵr Cymru’n casglu samplau o ddŵr afon.
Codi i’r Her
Yr amgylchedd

Mae amddiffyn a chyfoethogi’r dreftadaeth werthfawr yma’n bwysig, yn yr un modd â chynnal bywoliaethau a llesiant cymdeithasol o fewn cymunedau.

Mae’r amgylchedd yng Nghymru dan fygythiad mwy nag erioed.

Mae Cymru’n enwog am ei thirweddau dramatig, cefn gwlad prydferth, afonydd ac arfordir eiconaidd, ac am ei chymunedau ffermio llewyrchus.

Rydyn ni’n croesawu miliynau o ymwelwyr bob blwyddyn i fwynhau’r amgylchedd naturiol a phrofi ein diwylliant, sy’n cynnal busnesau lleol ar draws Cymru.

Mae amddiffyn a chyfoethogi’r dreftadaeth werthfawr yma’n bwysig, yn yr un modd â chynnal bywoliaethau a llesiant cymdeithasol o fewn cymunedau.

Ond mae’r amgylchedd yng Nghymru dan fygythiad mwy nag erioed.

Pwysleisiodd Argyfwng yr Hinsawdd a gyhoeddodd Llywodraeth Cymru yn 2019 pa mor bwysig yw hi fod pawb yn chwarae eu rhan i leihau allyriannau nwyon tŷ gwydr. Ym mis Mehefin 2021, cyhoeddodd y Senedd Argyfwng Byd Natur gan alw am bennu targedau statudol i atal a gwrthdroi’r dirywiad mewn bioamrywiaeth. Rydyn ni wedi ymrwymo i chwarae ein rhan yng Nghynllun Adfer Byd Natur y llywodraeth er mwyn gwella iechyd a gwytnwch yr ecosystemau rydyn ni i gyd yn dibynnu arnynt.

Eicon glas o donnau i ddangos dŵr
Mae iechyd ein hafonydd a’n dyfroedd arfordirol yn fater o bryder anferth i’r cyhoedd, ac yn flaenoriaeth glir i ni ac I Lywodraeth Cymru.
Dim ond trwy gydweithio gan bawb sy’n cyfrannu at y broblem y gellir mynd i’r afael â hi, ac rydyn ni’n cydnabod fod gennym rôl flaenllaw i’w chwarae.
Eicon glas o donnau i ddangos dŵr
Ansawdd Dŵr Afonol

Mae afonydd yn hanfodol i’n hiechyd, ein heconomi a’n llesiant, yn ogystal ag i ecoleg a bioamrywiaeth y cymunedau a wasanaethwn.

Maen nhw’n hanfodol i’n gweithrediadau hefyd oherwydd, fel cwmni dŵr, rydyn ni’n codi dŵr er mwyn creu dŵr yfed ac yn dychwelyd y dŵr gwastraff  i’n hafonydd wedyn ar ôl ei lanhau.

Mae lefel y maetholion, llygredd cemegolion fel metelau, amonia, silt, bacteria sy’n cymryd ocsigen, rhwystrau i symudiad pysgod, sbwriel a sawl ffactor arall yn gallu effeithio ar ansawdd dŵr afonol.

Mae trwyddedau ar waith yn ein gweithfeydd trin dŵr gwastraff  sy’n cyfyngu ar lefelau’r maetholion a allai fod yn niweidol a ffactorau eraill sy’n gallu achosi niwed i iechyd yr afon wrth ryddhau dŵr ar ôl ei drin.  Ein rheoleiddwyr sy’n pennu’r trwyddedau hyn a gallant eu diwygio pan fo angen er mwyn adlewyrchu anghenion newidiol yr afon a’r gwaith ymchwil gwyddonol diweddaraf. Pan fo hynny’n digwydd, rydyn ni’n gweithio gyda’n rheoleiddiwr i wella ac uwchraddio ein gweithfeydd trin.

Yng Nghymru mae gan 44.5% o’n hafonydd statws ecolegol ‘da’ ar hyn o bryd o gymharu ag 14% yn Lloegr. Byddwn ni’n parhau i wneud gwelliannau er mwyn codi rhagor o afonydd i’r safon yma sy’n cael ei ddiffinio gan y rheoleiddwyr.

Mae yna sawl ffactor sydd y tu hwnt i reolaeth y diwydiant dŵr sy’n cyfrannu at lefelau ansawdd dŵr afonol. Mae’r rhain yn cynnwys dŵr glaw ffo, pibellau carthion sydd wedi eu camgysylltu, defnyddiau tir gwledig fel amaethyddiaeth, a thanciau septig preifat. Gellir gweld sut y gall y gwahanol ffynonellau yma o lygredd effeithio ar ansawdd dŵr afonol yn y modelau rydyn ni wedi eu datblygu er mwyn deall llygredd yn nifer o’n hafonydd ACA.

Byddwn ni’n gwario £1.9 biliwn ychwanegol dros ben ein gwariant pob dydd yn ein busnes dŵr gwastraff dros y pum mlynedd o 2025 ymlaen er mwyn amddiffyn ansawdd dŵr afonol a chyflawni gwelliannau amgylcheddol eraill, o gymharu ag £1 biliwn dros y pum mlynedd diwethaf. Caiff yr arian ei dargedu lle bydd yn dod â’r manteision amgylcheddol mwyaf, gydag £1 biliwn yn mynd ar leihau effaith gorlifoedd storm ar yr amgylchedd.

Mae angen i’r rhan fwyaf o’r buddsoddiad fodloni ein rhwymedigaethau rheoliadol o dan Gynllun Amgylcheddol Cenedlaethol (Cymru), a Chynllun Amgylcheddol Cenedlaethol y Diwydiant Dŵr (ar gyfer ein hardaloedd yn Lloegr).

Byddwn ni’n:
  • Bodloni ein hymrwymiad a bennwyd yn y Maniffesto ar gyfer Afonydd yng Nghymru trwy daclo’r Gorlifoedd Storm sy’n cael yr effaith fwyaf ar yr amgylchedd, gan symud 186 o SOs o’r categori niwed ‘mawr’ neu ‘ddifrifol’ i’r categori isaf, gyda’r gyfran o SOs nad ydynt yn achosi unrhyw ddifrod yn cynyddu o 53% i 61% erbyn 2030, ac i 100% erbyn 2040.
  • Cyflawni ein rhan ni o Gynllun Gweithredu Uwchgynhadledd Ffosffadau Cymru trwy leihau’n sylweddol faint o ffosfforws sy’n cael ei ryddhau i afonydd mewn Ardaloedd Cadwraeth Arbennig, gan gyflawni 90% o’r gostyngiad angenrheidiol i ddileu’r niwed i’r afonydd hyn o’r ffosffadau sy’n cael eu rhyddhau o weithfeydd trin dŵr gwastraff, ar sail ‘cyfran deg’ cymeradwy.
  • Lleihau nifer y digwyddiadau llygru (categori 1, 2 a 3) rydym yn eu hachosi o 89 yn 2022 i 68 yn 2029, a thaclo’r asedau hynny sy’n achosi risg gynyddol o ddigwyddiadau llygru ‘difrifol’ (categori 1 a 2), gan gynnwys prif bibell garthffosiaeth Arfordir y De-ddwyrain.
  • Parhau i gyfrannu’n weithredol at Fyrddau Rheoli Maetholion afonol gan gydnabod taw’r unig ffordd o daclo ansawdd dŵr afonol yw trwy gael pawb o dan sylw i weithio mewn partneriaeth.
  • Dychwelyd i statws 3 seren yr Asesiad o Berfformiad Amgylcheddol.
  • Cydweithio â’n rheoleiddiwr a’n partneriaid i dreialu systemau trwyddedu fesul dalgylch, a mecanweithiau tebyg i’r farchnad i gyflawni’r gwelliannau gorau posibl mewn ansawdd dŵr afonol o’r ffynhonnell sy’n cynnig y gwerth gorau.
Eicon glas o blanhigyn â dwy ddeilen
Amddiffyn yr amgylchedd

Fel un o gwmnïau mwyaf Cymru, sy’n defnyddio llawer iawn o ynni, ac yn darparu gwasanaethau hanfodol ar gyfer y cyhoedd, mae cyfrifoldeb arnom ni i gyfrannu at argyfwng yr hinsawdd a’r argyfwng byd natur.

Rydyn ni wedi bod ar siwrnai i leihau’r defnydd o ynni ac allyriannau, ar ôl cyflawni gostyngiad o 80% mewn allyriannau gweithredol ers 2010.

Ein nod yw lleihau cyfanswm ein hallyriannau tŷ gwydr i sero net erbyn 2040.

Rhwng 2025 a 2030, byddwn ni’n:
  • Gweithio mewn partneriaeth â’n rhanddalwyr i wella bioamrywiaeth ar y tir sydd yn ein gofal trwy adfer cynefinoedd sydd wedi dirywio.
  • Parhau i arwain ymdrechion cydweithredol i gael gwell dealltwriaeth am sut y gall y gymdeithas daclo ymdrechion amgylcheddol mewn ffordd deg ac effeithiol, fel yn achos ein gwaith diweddar ar fodelu ffynonellau llygredd, y mae’r canlyniadau wedi cael eu rhyddhau’n gyhoeddus i bob sector.
  • Cyflymu ymdrechion i ddod o hyd i ffyrdd o weithredu mewn ffordd fwy cynaliadwy. Ein hamcan hirdymor yw sicrhau bod atebion sy’n seiliedig ar natur a dalgylchoedd yn dod yn norm, a byddwn ni’n parhau i weithio gyda’n rheoleiddwyr i sicrhau’r arloesedd rheoliadol a’r hyblygrwydd angenrheidiol i hwyluso hyn.
Golygfa o'r awyr o Afon Gwy yn yr hydref.
Ôl-troed carbon

Ein nod yw cyflawni sero net o allyriannau carbon, o ran carbon gweithredol a chorfforedig erbyn 2040. Fe lofnodon ni Gytundeb Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd ‘Y Ras i Sero’ yn Chwefror 2021. Mae hyn yn mynnu ein bod ni’n sicrhau gostyngiad o rhwng 90% a 95% yn ein holl allyriannau, yn gyson â’r Targedau sy’n seiliedig ar Wyddoniaeth, gyda mesurau gwrthbwyso hygred yn cael eu caniatáu trwy eithriad yn unig er mwyn dadgarboneiddio’r gweddill yn galed trwy liniaru gweithgareddau a phrosesau.

Byddwn ni’n gweithio i sicrhau gwelliannau parhaus o ran ein prosesau er mwyn lleihau ein heffaith ar yr amgylchedd, ac rydyn ni’n gofyn i’n partneriaid allweddol yn y gadwyn gyflenwi ein helpu ni i ddylunio atebion arloesol “gwyrdd, yn seiliedig ar natuur” er budd yr amgylchedd a’r gymdeithas yn gyffredinol wrth i ni gyflawni ein swyddogaethau. Mae gennym gynllun chwe phwynt cynhwysfawr i fynd i’r afael â’n hôl troed carbon, sydd wedi diogelu gostyngiad o 70% yn ein hallyriannau ers gwaelodlin 2010/11.

Byddwn ni’n:
  • Buddsoddi mewn atebion arloesol i leihau’r allyriannau nwyon tŷ gwydr o drin dŵr gwastraff mewn 30 o’n Gweithfeydd Trin Dŵr Gwastraff mwyaf erbyn 2030
  • Gwella 2,000 hectar o fawndiroedd i amsugno allyriannau carbon o’r atmosffer a chyflawni manteision ehangach i fyd natur